Những lỗi thường gặp khi làm công chứng di chúc và thỏa thuận thừa kế

Công chứng di chúc và lập thỏa thuận thừa kế là những thủ tục quan trọng giúp đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho các bên liên quan sau khi người để lại di sản qua đời. Tuy nhiên, nhiều người vẫn mắc phải những lỗi phổ biến trong quá trình thực hiện, dẫn đến tranh chấp hoặc thậm chí vô hiệu hóa các văn bản pháp lý này.

Bài viết dưới đây, Văn Phòng Công Chứng Đại Việt sẽ phân tích chi tiết những lỗi thường gặp khi làm công chứng di chúc và thỏa thuận thừa kế, giúp bạn chuẩn bị tốt hơn trước khi thực hiện các thủ tục này.

1. Không hiểu rõ quy định pháp luật về thừa kế

Một trong những lỗi cơ bản và phổ biến nhất là người lập di chúc hoặc các bên thỏa thuận thừa kế không nắm rõ các quy định pháp luật hiện hành. Theo Luật Dân sự Việt Nam, di sản thừa kế phải tuân thủ nguyên tắc phân chia theo di chúc hoặc theo pháp luật nếu không có di chúc.

Ví dụ, một số người cố tình phân chia tài sản không đúng với phần thừa kế bắt buộc của các con hoặc vợ/chồng. Điều này có thể khiến di chúc bị Tòa án tuyên vô hiệu một phần hoặc toàn bộ, gây ra tranh chấp pháp lý không mong muốn. Vì vậy, việc tìm hiểu luật thừa kế, các quyền lợi hợp pháp của người thừa kế là điều cần thiết trước khi lập di chúc hoặc thỏa thuận thừa kế.

2. Di chúc không rõ ràng, mơ hồ

Một lỗi thường gặp khác là di chúc được viết một cách sơ sài, thiếu chi tiết hoặc mơ hồ, khiến người thực hiện không biết rõ ý muốn của người để lại di sản. Ví dụ, người lập di chúc chỉ ghi “tặng nhà cho con trai” nhưng không nêu rõ địa chỉ nhà, giấy tờ sở hữu, hoặc phần diện tích được nhận.

Điều này có thể dẫn đến hiểu lầm, tranh chấp giữa các người thừa kế, thậm chí phải nhờ đến Tòa án giải quyết. Để tránh lỗi này, di chúc cần phải được viết rõ ràng, chi tiết về tài sản, người nhận, phần thừa kế và các điều kiện kèm theo nếu có.

3. Không công chứng hoặc chứng thực di chúc đúng cách

Theo quy định pháp luật Việt Nam, di chúc có thể được công chứng tại văn phòng công chứng hoặc tự viết tay (di chúc tự viết). Tuy nhiên, nhiều người chỉ viết di chúc mà không công chứng, hoặc nhờ người khác ký thay, dẫn đến khả năng di chúc bị xem là không hợp pháp.

Ngoài ra, việc công chứng di chúc cũng cần đảm bảo các yếu tố về mặt pháp lý, ví dụ như: người lập di chúc phải đủ năng lực hành vi dân sự, không bị cưỡng ép, đe dọa, hoặc không bị lừa dối. Nếu bỏ qua những yêu cầu này, di chúc có thể bị Tòa án tuyên vô hiệu.

4. Không xác định rõ người thừa kế hợp pháp

Trong thỏa thuận thừa kế, lỗi phổ biến là các bên không liệt kê đầy đủ những người thừa kế hợp pháp hoặc không nhận diện chính xác quyền lợi của từng người. Điều này thường xảy ra trong các gia đình có nhiều thế hệ hoặc nhiều con cái ngoài hôn nhân.

Nếu bỏ sót một người thừa kế hợp pháp, thỏa thuận thừa kế có thể bị vô hiệu một phần, gây ra tranh chấp về sau. Do đó, khi lập thỏa thuận thừa kế, cần xác định chính xác danh sách người thừa kế, phần di sản mà mỗi người nhận và đảm bảo tất cả người thừa kế đồng thuận ký kết.

5. Lỗi về hình thức và thủ tục pháp lý

Thực tế, nhiều người khi làm di chúc hoặc thỏa thuận thừa kế mắc lỗi về hình thức và thủ tục pháp lý. Ví dụ, văn bản không được lập thành văn bản giấy, thiếu chữ ký, thiếu xác nhận của cơ quan công chứng, hoặc không ghi rõ ngày lập.

Một số lỗi phổ biến khác bao gồm:

– Không nêu rõ điều kiện có hiệu lực của di chúc.

– Không ghi rõ tài sản cụ thể hoặc giá trị ước tính.

– Không có sự chứng kiến hợp pháp khi lập di chúc tự viết tay.

Những lỗi này có thể dẫn đến việc văn bản bị coi là không hợp pháp hoặc không được chấp nhận tại Tòa án.

6. Không cập nhật di chúc khi có thay đổi

Nhiều người lập di chúc một lần rồi để đó mà không cập nhật khi có thay đổi về tài sản, tình trạng hôn nhân, hoặc số lượng người thừa kế. Khi di sản hoặc tình huống gia đình thay đổi, di chúc cũ có thể không còn phù hợp hoặc gây tranh chấp.

Ví dụ, nếu người lập di chúc mua thêm bất động sản mà không cập nhật vào di chúc, tài sản này sẽ được phân chia theo pháp luật, không theo ý muốn của người để lại. Việc cập nhật di chúc định kỳ là cần thiết để đảm bảo quyền lợi chính xác cho tất cả các bên.

7. Không thỏa thuận rõ ràng về phân chia tài sản chung

Trong thỏa thuận thừa kế, lỗi phổ biến là các bên không thống nhất rõ ràng cách phân chia tài sản chung, đặc biệt là tài sản có giá trị lớn như nhà, đất, cổ phần công ty. Nếu không có thỏa thuận chi tiết, một bên có thể hiểu sai ý định hoặc có tranh chấp sau khi người để lại di sản qua đời.

Để tránh lỗi này, thỏa thuận thừa kế cần ghi rõ từng tài sản, ai nhận phần nào, quyền lợi và trách nhiệm liên quan, đồng thời được công chứng để đảm bảo tính pháp lý.

8. Không sử dụng dịch vụ tư vấn pháp lý chuyên nghiệp

Một nguyên nhân dẫn đến nhiều lỗi trong công chứng di chúc và thỏa thuận thừa kế là thiếu tư vấn pháp lý chuyên nghiệp. Nhiều người tự lập di chúc hoặc thỏa thuận mà không nhờ luật sư hoặc văn phòng công chứng hướng dẫn, dẫn đến sai sót về pháp lý hoặc hình thức.

Tư vấn chuyên nghiệp giúp:

– Đảm bảo di chúc và thỏa thuận thừa kế tuân thủ luật pháp.

– Giảm rủi ro tranh chấp giữa các bên.

– Hướng dẫn cách ghi nhận và công chứng đúng thủ tục.

Công chứng di chúc và lập thỏa thuận thừa kế là các bước quan trọng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên sau khi người để lại di sản qua đời. Tuy nhiên, những lỗi thường gặp như di chúc mơ hồ, không công chứng đúng cách, không xác định người thừa kế hợp pháp, hoặc thiếu tư vấn pháp lý có thể dẫn đến tranh chấp và vô hiệu hóa văn bản.