Đất không có Sổ đỏ có được lập di chúc?

Di chúc là một văn bản quan trọng giúp người sở hữu tài sản quyết định về việc phân phối tài sản sau khi họ qua đời. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu những người sở hữu nhà đất không có Sổ đỏ có thể lập di chúc hay không?

Đất không có sổ đỏ là gì?

Theo quy định tại Khoản 16 Điều 3 của Luật đất đai 2013, “Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất.” Người dân thường gọi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là Sổ đỏ trong cuộc sống hàng ngày. Sổ đỏ là một loại giấy tờ vô cùng quan trọng, vì vậy việc đất chưa có Sổ đỏ sẽ gây khó khăn trong việc chứng minh căn cứ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, xác định nghĩa vụ và hạn chế trong việc thực hiện các giao dịch.

Đất không có Sổ đỏ có được lập di chúc chia thừa kế không?

Theo Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, quyền sử dụng đất được xác định như sau:

– Đối với đất do người đã mất để lại và người đó đã có Giấy chứng nhận, quyền sử dụng đất đó được coi là di sản.

– Đối với trường hợp đất do người đã mất để lại và người đó có một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất đó cũng được coi là di sản, không phụ thuộc vào thời điểm mở thừa kế.

– Trong trường hợp người đã mất để lại quyền sử dụng đất mà đất đó không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất, nhưng có di sản là nhà ở hoặc vật kiến trúc khác gắn liền với đất, và có yêu cầu chia di sản thừa kế, thì được phân biệt như sau:

• Nếu đương sự có văn bản của UBND cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp, mặc dù chưa kịp cấp Giấy chứng nhận, Toà án sẽ giải quyết yêu cầu chia di sản bao gồm tài sản gắn liền với đất và quyền sử dụng đất đó.
• Nếu đương sự không có văn bản của UBND cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp, nhưng có văn bản của UBND cấp có thẩm quyền cho biết rõ rằng việc sử dụng đất đó không vi phạm quy hoạch và có thể xem xét để giao quyền sử dụng đất, thì Toà án sẽ giải quyết yêu cầu chia di sản bao gồm tài sản gắn liền với đất.
• Nếu UBND cấp có thẩm quyền có văn bản xác nhận rõ rằng việc sử dụng đất đó là không hợp pháp và di sản là tài sản gắn liền với đất không được phép tồn tại trên đất đó, thì Toà án chỉ giải quyết tranh chấp về tài sản di sản trên đất đó.
• Trong trường hợp người đã mất để lại quyền sử dụng đất mà đất đó không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất và cũng không có di sản là tài sản gắn liền với đất, nếu có tranh chấp, thì quyền giải quyết thuộc thẩm quyền của UBND theo quy định của pháp luật về đất đai.

Do đó, để lập di chúc để lại thừa kế đất chưa có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đất đó phải đáp ứng đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 100 và Điều 101 của Luật Đất đai năm 2013.

Tuy nhiên, khi quyền sử dụng đất được xác định là di sản, thì sẽ được chia di sản thừa kế dù đất chưa có Sổ đỏ.

Ngoài ra, cần lưu ý rằng, theo nguyên tắc, di chúc mới có hiệu lực khi mở thừa kế, và di chúc về phần tài sản không thuộc quyền sở hữu hoặc sử dụng của người lập di chúc sẽ bị vô hiệu.

Cách chia tài sản đất khi không có Sổ đỏ?

Đất chưa có Sổ đỏ vẫn có thể được chia thừa kế theo di chúc, và cũng có thể để lại thừa kế theo quy định của pháp luật.

Trong trường hợp thừa kế theo di chúc, di sản sẽ được chia theo ý nguyện của người để lại di chúc, như quy định tại Điều 609 của Bộ luật Dân sự năm 2015.

Nếu không có di chúc, thì thừa kế sẽ được xác định và chia theo quy định của pháp luật, như được quy định tại điểm a khoản 1 điều 675 của Bộ luật Dân sự năm 2015.

Xem thêm : Tư vấn thủ tục lập di chúc thừa kế đất đai

Để giải quyết mọi vấn đề pháp lý liên quan đến việc chia tài sản thừa kế, xin vui lòng liên hệ trực tiếp qua dịch vụ tư vấn pháp luật thừa kế trực tuyến của Văn phòng công chứng Trần Hằng. Quý khách có thể gọi ngay vào số hotline: 0933.668.166