Phân biệt hợp đồng kinh tế và hợp đồng dân sự: Hiểu đúng để tránh rủi ro
Trong đời sống và hoạt động kinh doanh, chúng ta thường xuyên nghe đến các khái niệm như “hợp đồng kinh tế” và “hợp đồng dân sự”. Cả hai đều là hình thức thỏa thuận có tính pháp lý, tuy nhiên lại phục vụ cho những mục đích khác nhau, chịu sự điều chỉnh bởi các quy định khác nhau và mang tính ràng buộc pháp lý riêng biệt.
Bài viết dưới đây, Văn Phòng Công Chứng Trần Hằng sẽ giúp bạn hiểu rõ sự khác nhau giữa hai loại hợp đồng này về bản chất, mục đích, chủ thể, nội dung và các vấn đề liên quan đến pháp lý.
Xem thêm:
Hợp đồng kinh tế là gì? Những điều cần biết trước khi ký kết
Hợp đồng ủy quyền có hiệu lực khi nào? Điều kiện để hợp đồng có giá trị pháp lý
1. Khái niệm cơ bản
Hợp đồng dân sự là gì?
Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng dân sự là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự. Hợp đồng dân sự có thể được xác lập giữa cá nhân với cá nhân hoặc cá nhân với tổ chức (kể cả tổ chức không có tư cách pháp nhân).
Ví dụ: hợp đồng thuê nhà, mua bán xe máy, vay tiền giữa cá nhân,…
Hợp đồng kinh tế là gì?
Hợp đồng kinh tế (còn gọi là hợp đồng thương mại) là hợp đồng được ký kết giữa các tổ chức có tư cách pháp nhân (doanh nghiệp, công ty, hợp tác xã…) nhằm phục vụ cho mục đích sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, thương mại,…
Loại hợp đồng này được điều chỉnh bởi Luật Thương mại 2005 và các văn bản pháp luật liên quan khác như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng…
2. So sánh chi tiết giữa hợp đồng kinh tế và hợp đồng dân sự
| Tiêu chí | Hợp đồng dân sự | Hợp đồng kinh tế |
|---|---|---|
| Cơ sở pháp lý | Bộ luật Dân sự 2015 | Luật Thương mại 2005 và các luật chuyên ngành liên quan |
| Chủ thể tham gia | Cá nhân hoặc tổ chức (có thể không có tư cách pháp nhân) | Doanh nghiệp, tổ chức có tư cách pháp nhân hoặc hộ kinh doanh |
| Mục đích | Đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, tiêu dùng cá nhân | Mục đích sinh lời, phục vụ hoạt động sản xuất – kinh doanh |
| Hình thức hợp đồng | Bằng miệng, văn bản, hành vi cụ thể (trừ trường hợp luật bắt buộc bằng văn bản) | Chủ yếu bằng văn bản, nhiều trường hợp phải công chứng, chứng thực |
| Giá trị hợp đồng | Có thể lớn hoặc nhỏ, không bắt buộc chứng minh năng lực tài chính | Thường có giá trị lớn, cần chứng minh năng lực thực hiện, vốn, kỹ thuật |
| Quy trình thực hiện | Đơn giản, linh hoạt, không nhiều thủ tục | Phức tạp hơn, thường có nhiều phụ lục, điều khoản chi tiết |
| Giải quyết tranh chấp | Thường do Tòa án nhân dân giải quyết | Có thể giải quyết tại Tòa án hoặc Trọng tài thương mại |
| Ràng buộc pháp lý | Ít nghiêm ngặt hơn, phụ thuộc vào thỏa thuận và quy định chung | Ràng buộc cao, theo quy định pháp luật và quy chuẩn ngành |
3. Rủi ro khi nhầm lẫn giữa hai loại hợp đồng
Việc không phân biệt rõ giữa hợp đồng kinh tế và hợp đồng dân sự có thể dẫn đến nhiều rủi ro:
– Không xác định đúng cơ quan giải quyết tranh chấp: nếu là hợp đồng kinh tế, các bên có thể chọn Trọng tài thương mại; còn hợp đồng dân sự phải đưa ra Tòa án nhân dân.
– Sử dụng sai loại hợp đồng có thể làm hợp đồng vô hiệu nếu vi phạm điều kiện về hình thức hoặc chủ thể.
– Ràng buộc nghĩa vụ không đúng: doanh nghiệp sử dụng mẫu hợp đồng dân sự cho mục đích thương mại sẽ bị thiếu sót nhiều điều khoản bảo vệ quyền lợi trong kinh doanh.
– Mất quyền lợi trong quá trình thực thi nếu hợp đồng bị coi là không hợp pháp hoặc không phù hợp với quy định pháp luật.
4. Những lưu ý để tránh rủi ro khi ký kết hợp đồng
a. Xác định rõ mục đích hợp đồng
Trước khi ký kết, cần xác định rõ mục đích của hợp đồng là để tiêu dùng cá nhân hay để sản xuất – kinh doanh nhằm áp dụng đúng loại hợp đồng.
b. Kiểm tra tư cách pháp lý của các bên
Với hợp đồng kinh tế, bắt buộc các bên phải có tư cách pháp nhân hoặc hộ kinh doanh hợp pháp. Với hợp đồng dân sự, có thể chỉ cần cá nhân đủ năng lực hành vi dân sự.
c. Soạn thảo hợp đồng cẩn thận
– Nên sử dụng mẫu hợp đồng phù hợp với từng loại giao dịch.
– Không sử dụng hợp đồng dân sự để thay thế cho hợp đồng thương mại có giá trị lớn.
d. Tham khảo ý kiến pháp lý
Nếu không chắc chắn, hãy nhờ luật sư hoặc chuyên gia pháp lý xem xét trước khi ký để đảm bảo hợp đồng hợp pháp, chặt chẽ và phù hợp với thực tế.
Việc phân biệt giữa hợp đồng kinh tế và hợp đồng dân sự không chỉ là vấn đề lý thuyết pháp lý mà còn có ý nghĩa thực tiễn vô cùng quan trọng trong kinh doanh và cuộc sống. Hiểu đúng và áp dụng đúng loại hợp đồng sẽ giúp các bên tránh được những rắc rối pháp lý, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình một cách tốt nhất.