Khi nào cần lập thỏa thuận tài sản riêng – chung vợ chồng?

Trong cuộc sống hôn nhân hiện đại, việc phân định rõ ràng giữa tài sản chung và tài sản riêng không chỉ giúp tránh rủi ro pháp lý mà còn bảo vệ quyền lợi của cả hai vợ chồng. Nhiều người vẫn chưa biết khi nào cần lập thỏa thuận tài sản riêng – chung và làm sao để thực hiện đúng luật.

Bài viết sau Văn Phòng Công Chứng Trần Hằng sẽ giúp bạn hiểu rõ về thời điểm thích hợp cũng như quy trình lập thỏa thuận một cách minh bạch, hợp pháp và văn minh.

1. Thỏa thuận tài sản vợ chồng là gì?

Thỏa thuận tài sản vợ chồng là văn bản thể hiện sự thống nhất giữa hai bên về việc phân chia, xác lập quyền sở hữu tài sản là tài sản riêng hoặc tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân. Văn bản này có thể được lập trước khi kết hôn (trường hợp hiếm) hoặc sau khi kết hôn (trường hợp phổ biến), miễn là phù hợp với quy định của pháp luật.

Theo Điều 47 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, vợ chồng có quyền lựa chọn chế độ tài sản theo thỏa thuận (khác với chế độ tài sản mặc định theo pháp luật), nhưng thỏa thuận đó phải được lập bằng văn bản, có công chứng hoặc chứng thực thì mới có giá trị pháp lý.

2. Tài sản riêng và tài sản chung là gì?

Tài sản chung gồm:

– Tài sản được tạo ra trong thời kỳ hôn nhân

– Thu nhập từ lao động, hoạt động kinh doanh, lợi tức từ tài sản riêng

– Tài sản được thừa kế, tặng cho chung hoặc các tài sản khác mà vợ chồng cùng đứng tên, cùng đầu tư.

Tài sản riêng gồm:

– Tài sản có trước hôn nhân

– Tài sản được thừa kế riêng, tặng cho riêng trong thời kỳ hôn nhân

– Tài sản phục vụ nhu cầu cá nhân như tư trang, đồ dùng riêng biệt

– Tài sản được chia riêng thông qua thỏa thuận hợp pháp.

3. Khi nào cần lập thỏa thuận tài sản riêng – chung vợ chồng?

Việc lập thỏa thuận tài sản riêng – chung là không bắt buộc trong hôn nhân, tuy nhiên nó cực kỳ cần thiết trong những trường hợp sau:

a. Khi một bên có tài sản lớn trước hôn nhân

Nếu bạn sở hữu nhà đất, xe ô tô, cổ phần công ty… trước khi cưới, thì việc lập thỏa thuận rõ ràng sẽ giúp bạn giữ được quyền sở hữu hợp pháp, tránh rắc rối sau này khi xảy ra ly hôn hoặc tranh chấp.

Ví dụ: Bạn có một căn nhà trước khi kết hôn và sau đó vợ chồng cùng sinh sống tại đó. Nếu không có thỏa thuận, rất có thể căn nhà này bị hiểu là tài sản chung.

b. Khi vợ chồng cùng đầu tư kinh doanh nhưng cần tách biệt rủi ro

Nhiều cặp vợ chồng làm ăn riêng hoặc đầu tư trong các lĩnh vực khác nhau, thậm chí có người mạo hiểm kinh doanh bằng vốn vay ngân hàng. Việc xác lập tài sản riêng giúp bảo vệ người còn lại khỏi rủi ro pháp lý như nợ nần, tranh chấp, kê biên tài sản.

c. Khi một bên tham gia dự án cần chứng minh tài sản độc lập

Trong một số giao dịch tài chính, như vay vốn, góp vốn công ty, hoặc chứng minh năng lực tài chính để đầu tư định cư nước ngoài…, bên đầu tư cần xác minh tài sản là của riêng. Lúc này, thỏa thuận tài sản vợ chồng là bằng chứng pháp lý hữu hiệu.

d. Khi vợ chồng là người nước ngoài hoặc có yếu tố liên quan đến tài sản quốc tế

Trong các trường hợp có yếu tố nước ngoài, như hôn nhân giữa người Việt với người nước ngoài, hoặc tài sản ở nước ngoài, việc lập thỏa thuận tài sản theo hình thức hợp pháp sẽ giúp bảo vệ quyền lợi của cả hai bên, đồng thời dễ dàng giải quyết nếu có tranh chấp xuyên quốc gia.

4. Quy trình lập thỏa thuận tài sản riêng – chung

Bước 1: Hai vợ chồng thống nhất nội dung thỏa thuận

Phải rõ ràng về các loại tài sản, nguồn gốc, ai là người sở hữu, cách phân chia khi ly hôn…

Bước 2: Lập văn bản thỏa thuận

Nội dung cần nêu rõ:

– Thông tin cá nhân của vợ, chồng

– Danh mục tài sản được xác định là riêng/chung

– Nguyên tắc phân chia và quản lý tài sản

– Cam kết tuân thủ luật và tôn trọng quyền lợi đôi bên.

Bước 3: Công chứng hoặc chứng thực văn bản

Thỏa thuận chỉ có giá trị pháp lý khi được công chứng tại văn phòng công chứng hoặc chứng thực tại UBND cấp xã/phường.

5. Những lưu ý quan trọng khi lập thỏa thuận tài sản

– Tự nguyện: Hai bên phải hoàn toàn tự nguyện, không bị ép buộc

– Rõ ràng, minh bạch: Càng chi tiết thì càng dễ tránh tranh chấp

– Không trái pháp luật, đạo đức: Không được dùng thỏa thuận để trốn tránh nghĩa vụ tài chính, nuôi con, chu cấp…

– Có thể điều chỉnh hoặc hủy bỏ: Hai bên có thể cùng thống nhất sửa đổi hoặc hủy bỏ thỏa thuận, nhưng cũng phải lập thành văn bản có công chứng/chứng thực.

Xem thêm:

Hướng dẫn công chứng thỏa thuận tài sản riêng – chung vợ chồng đúng luật

Thỏa thuận tài sản riêng – chung vợ chồng là gì? Phân tích chi tiết

Nếu bạn đang sở hữu những tài sản quan trọng, hoặc đang bắt đầu một cuộc hôn nhân, hãy cân nhắc việc lập một thỏa thuận tài sản rõ ràng, hợp pháp – như một cách bảo vệ chính mình và người bạn đời yêu quý.