Di chúc không công chứng thì có giá trị pháp lý không?
Khi nói đến việc lập di chúc, nhiều người thường quan tâm đến tính hợp pháp và giá trị pháp lý của di chúc, đặc biệt là trong trường hợp di chúc không công chứng. Vậy, di chúc không công chứng có giá trị pháp lý không? Câu trả lời phụ thuộc vào nhiều yếu tố liên quan đến quy định của pháp luật Việt Nam. Trong bài viết này, Văn phòng công chứng Trần Hằng sẽ giải thích kỹ hơn về vấn đề này, để có cái nhìn rõ ràng hơn về quyền và nghĩa vụ của người lập di chúc cũng như những người thừa kế.
Di chúc là gì?
Theo quy định tại Điều 624 của Bộ luật Dân sự 2015, di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi qua đời. Di chúc phải đảm bảo một số điều kiện nhất định về nội dung và hình thức để được coi là hợp pháp.
Di chúc có thể được lập dưới nhiều hình thức khác nhau, bao gồm cả di chúc có công chứng và không công chứng. Di chúc không công chứng là loại di chúc mà người lập không thực hiện việc công chứng, chứng thực tại các cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc tổ chức hành nghề công chứng. Thay vào đó, di chúc này có thể được lập bằng văn bản hoặc lời nói mà không cần qua các bước xác nhận của công chứng viên.
Giá trị pháp lý của di chúc không công chứng
Di chúc không công chứng vẫn có giá trị pháp lý, nhưng chỉ khi nó thỏa mãn các điều kiện do pháp luật quy định. Điều này được quy định rõ tại Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, theo đó di chúc hợp pháp phải có đầy đủ các điều kiện sau:
- Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt: Tại thời điểm lập di chúc, người lập phải hoàn toàn tỉnh táo, không bị đe dọa hoặc ép buộc.
- Nội dung di chúc rõ ràng: Di chúc phải ghi rõ các thông tin về người thừa kế, tài sản để lại, và cách thức phân chia tài sản.
- Không vi phạm điều cấm của pháp luật: Nội dung di chúc không được vi phạm các quy định của pháp luật và đạo đức xã hội.
Ngoài ra, Bộ luật Dân sự 2015 cũng quy định rằng di chúc bằng văn bản không có người làm chứng hoặc di chúc bằng miệng (di chúc miệng) đều có giá trị pháp lý nếu thỏa mãn các điều kiện nêu trên.
Xem thêm:
- Cha mẹ lập di chúc có cần sự đồng ý của con cái không?
- Những lưu ý về di chúc thừa kế đất đai bạn đã biết chưa?
- Hiệu lực của bản sao công chứng trong bao lâu?
Các trường hợp di chúc không công chứng được chấp nhận
Di chúc không công chứng sẽ được chấp nhận trong các trường hợp sau:
- Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng: Người lập di chúc tự tay viết, ký tên và ghi ngày tháng năm lập di chúc. Di chúc này sẽ có giá trị pháp lý nếu không có tranh chấp về tính hợp pháp của nó.
- Di chúc bằng văn bản có người làm chứng: Nếu người lập di chúc không tự viết được, họ có thể nhờ người khác viết, sau đó ký tên hoặc điểm chỉ trước mặt ít nhất hai người làm chứng. Những người làm chứng này phải ký xác nhận vào di chúc.
- Di chúc miệng: Chỉ được chấp nhận trong trường hợp người lập di chúc đang trong tình trạng nguy kịch, không thể lập di chúc bằng văn bản. Di chúc miệng cần được ít nhất hai người làm chứng ghi lại và ký tên. Trong vòng 5 ngày kể từ khi người lập di chúc nói ra ý muốn của mình, di chúc miệng này phải được lập thành văn bản và có chữ ký của người làm chứng để được công nhận.
Những rủi ro khi sử dụng di chúc không công chứng
Mặc dù di chúc không công chứng có thể có giá trị pháp lý, nhưng nó cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là khi có tranh chấp giữa các bên thừa kế:
- Khả năng bị vô hiệu: Di chúc không được công chứng dễ bị cho là vô hiệu nếu có bằng chứng cho thấy người lập di chúc không đủ minh mẫn, bị ép buộc, hoặc di chúc không đảm bảo tính hợp pháp.
- Tranh chấp về tính xác thực: Dễ bị nghi ngờ về tính xác thực, đặc biệt là khi có nhiều người thừa kế hoặc khi tài sản để lại có giá trị lớn.
- Khó khăn trong quá trình phân chia tài sản: Khi di chúc không rõ ràng hoặc có tranh chấp, việc phân chia tài sản có thể gặp nhiều khó khăn, thậm chí phải đưa ra tòa án để giải quyết.
Di chúc không công chứng có thể có giá trị pháp lý nếu thỏa mãn các điều kiện do pháp luật quy định. Tuy nhiên, việc lập di chúc có công chứng sẽ giúp bạn tránh được những rủi ro pháp lý và tranh chấp tiềm ẩn. Khi lập di chúc, điều quan trọng là bạn cần nắm rõ các quy định pháp luật, lập di chúc một cách minh bạch và rõ ràng, để đảm bảo rằng ý chí của mình được thực hiện đúng như mong muốn sau khi qua đời.