Văn bản từ chối di sản thừa kế có phải công chứng?
Trong quá trình thừa kế, không phải lúc nào người thừa kế cũng mong muốn và chấp nhận nhận di sản mà mình được thừa kế. Có những trường hợp, người thừa kế có nhu cầu từ chối nhận di sản vì nhiều lý do khác nhau. Tuy nhiên, liệu việc từ chối di sản thừa kế có phải công chứng hay không? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Quy định của pháp luật về nhận di sản thừa kế
– Thừa kế được hiểu là quá trình chuyển nhượng tài sản từ người đã qua đời sang người còn sống, và tài sản đó được gọi là di sản.
– Điều kiện về người để lại di sản cho người thừa kế: Cá nhân có quyền thiết lập di chúc để quyết định về tài sản của mình; để lại tài sản theo quy định của pháp luật; nhận di sản theo di chúc hoặc theo quy định của pháp luật, tuân theo Điều 609 của Bộ Luật Dân Sự năm 2015. Lưu ý: Người thừa kế không phải là cá nhân được ưu tiên nhận di sản theo di chúc (nghĩa là thừa kế theo di chúc mà không được quyền tự động nhận di sản).
– Đối với người thừa kế, họ phải là cá nhân sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và sống sau khi thừa kế mở ra nhưng đã được thai nghén trước khi người để lại di sản qua đời. Trong trường hợp người thừa kế theo di chúc không phải là cá nhân, họ phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
– Thừa kế được phân chia thành hai hình thức: thừa kế theo di chúc và thừa kế theo quy định của pháp luật. Thừa kế theo di chúc là việc chuyển nhượng tài sản từ người qua đời cho người sống theo ý muốn của người đó khi còn sống. Thừa kế theo quy định của pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, với điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.
– Hàng thừa kế được xác định khi thừa kế được tiến hành theo quy định của pháp luật mà không có di chúc hoặc không thông qua di chúc của người đã qua đời. Hàng thừa kế theo quy định bao gồm các hàng thừa kế thứ nhất, thứ hai và thứ ba. Các người cùng hàng thừa kế sẽ được chia đều phần di sản. Các người ở hàng thừa kế sau chỉ được nhận phần thừa kế nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã qua đời, bị từ chối quyền thừa kế hoặc từ chối nhận di sản.
Lưu ý rằng : việc xác định hàng thừa kế chỉ diễn ra khi thừa kế được tiến hành theo quy định của pháp luật, đặc biệt là trong những trường hợp quy định tại Điều 650 của Bộ Luật Dân Sự 2015, bao gồm:
- Trường hợp không có di chúc;
- Di chúc không được coi là hợp pháp;
- Người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan hoặc tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
- Người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
- Ngoài ra, thừa kế theo quy định của pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau:
- Phần di sản không được quy định trong di chúc;
- Phần di sản liên quan đến những phần của di chúc không hợp lệ theo quy định pháp luật;
- Phần di sản liên quan đến người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc nhưng không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc cùng thời điểm với người lập di chúc; cũng như liên quan đến cơ quan hoặc tổ chức được hưởng di sản theo di chúc nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
Từ chối nhận di sản thừa kế là gì?
Theo quy định tại Điều 610 của Bộ luật Dân sự 2015, quyền bình đẳng về thừa kế của cá nhân được định nghĩa là mọi cá nhân đều có quyền bình đẳng để quyết định về việc để lại tài sản cho người khác và quyền hưởng di sản theo di chúc hoặc theo quy định của pháp luật.
Từ chối nhận di sản thừa kế là quyền của người thừa kế, nghĩa là họ từ chối việc nhận và chấp nhận quyền sở hữu, sử dụng tài sản của người để lại.
Người thừa kế được phép từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhận nhằm trốn tránh trách nhiệm tài sản đối với người khác. Ví dụ, nếu người thừa kế từ chối nhận di sản để tránh trách nhiệm thanh toán nợ của người để lại, thì trong trường hợp này họ không được phép từ chối nhận di sản.
Quyết định từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.
Văn bản từ chối nhận di sản thừa kế có phải công chứng không?
Theo quy định tại khoản 2 Điều 620 của Bộ luật Dân sự năm 2015, việc từ chối nhận di sản phải được thực hiện bằng văn bản và gửi đến người quản lý di sản, các người thừa kế khác, và người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để được thông báo. Theo quy định này, hình thức của văn bản từ chối nhận di sản chỉ đòi hỏi phải lập thành văn bản, không bắt buộc phải được công chứng hay chứng thực. Tức là, người thừa kế có thể chọn cách lập văn bản từ chối nhận di sản có hoặc không qua công chứng/chứng thực.
Về việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản, theo Điều 59 của Luật Công chứng 2014 quy định, người thừa kế có thể yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản. Khi yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản, người yêu cầu phải cung cấp bản sao của di chúc (trong trường hợp thừa kế theo di chúc) hoặc giấy tờ chứng minh quan hệ với người để lại di sản theo quy định về thừa kế; giấy chứng tử hoặc các tài liệu khác chứng minh người để lại di sản đã qua đời. Đồng thời, theo Điều 42 của Luật Công chứng 2014, công chứng viên chỉ được thực hiện công chứng hợp đồng và giao dịch bất động sản trong phạm vi của tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương mà tổ chức họ hoạt động, ngoại trừ các trường hợp như công chứng di chúc, văn bản từ chối nhận di sản liên quan đến bất động sản, và các văn bản ủy quyền liên quan đến việc thực hiện quyền đối với bất động sản. Điều này có nghĩa là việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản có thể được tiến hành tại bất kỳ cơ sở công chứng hoặc văn phòng công chứng nào.
Đối với việc chứng thực văn bản từ chối nhận di sản, theo điểm g khoản 2 Điều 5 của Nghị định 23/2015/NĐ-CP, UBND cấp xã/phường/thị trấn chịu trách nhiệm chứng thực. Điều này cũng được quy định cụ thể trong khoản 5 của Điều 5 của Nghị định 23/2015/NĐ-CP, trong đó quy định việc chứng thực các bản sao từ bản gốc, chứng thực chữ ký, chứng thực hợp đồng, giao dịch liên quan đến tài sản là tài sản động, và chứng thực di chúc không phụ thuộc vào địa chỉ cư trú của người yêu cầu chứng thực.
Xem thêm:
Trên đây là tư vấn của Văn phòng công chứng Trần Hằng về vấn đề từ chối nhận di sản thừa kế . Mọi thắc mắc quý khách hàng có thể liên hệ theo hotline: 0933.668.166 để được giải đáp nhanh nhất!