5 điều quan trọng cần biết trước khi lập di chúc để tránh tranh chấp thừa kế
Lập di chúc là một việc làm cần thiết để đảm bảo tài sản của bạn được phân chia đúng theo mong muốn và tránh những tranh chấp pháp lý có thể xảy ra giữa các thành viên trong gia đình sau khi bạn qua đời. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ những điều kiện, nguyên tắc cũng như lưu ý quan trọng để bản di chúc có giá trị pháp lý và không bị vô hiệu.
Dưới đây là 5 điều quan trọng bạn cần biết trước khi lập di chúc để tránh rủi ro và đảm bảo sự minh bạch, công bằng cho những người thừa kế. Hãy cùng Văn Phòng Công Chứng Đại Việt tìm hiểu chi tiết qua bài viết bên dưới nhé!
Xem thêm:
Hợp đồng hợp tác kinh doanh có bắt buộc phải lập thành văn bản không?
Giải quyết tranh chấp hợp đồng kinh tế: Những lưu ý khi xảy ra mâu thuẫn
1. Hiểu rõ về hình thức di chúc hợp pháp
Tại Việt Nam, Bộ luật Dân sự 2015 quy định hai loại di chúc chính: di chúc bằng văn bản và di chúc miệng. Tuy nhiên, để tránh tranh chấp và đảm bảo giá trị pháp lý, bạn nên chọn hình thức di chúc bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực. Đây là hình thức được pháp luật ưu tiên khi giải quyết tranh chấp vì có chứng cứ rõ ràng, minh bạch và khách quan.
Một số hình thức di chúc hợp pháp bao gồm:
– Di chúc viết tay (phải có ngày, tháng, năm lập, chữ ký hoặc điểm chỉ của người lập di chúc).
– Di chúc có người làm chứng.
– Di chúc có công chứng hoặc chứng thực tại phòng công chứng hoặc ủy ban nhân dân cấp xã/phường.
Lưu ý: Di chúc miệng chỉ có giá trị trong trường hợp người lập di chúc trong tình trạng cấp bách, không thể lập di chúc bằng văn bản và phải có ít nhất 2 người làm chứng xác nhận.
2. Đảm bảo người lập di chúc có đầy đủ năng lực hành vi dân sự
Một trong những điều kiện tiên quyết để di chúc có hiệu lực là người lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt tại thời điểm lập. Họ phải tự nguyện lập di chúc, không bị ép buộc, đe dọa hoặc lừa dối. Đồng thời, người lập di chúc phải từ đủ 15 tuổi trở lên, và nếu dưới 18 tuổi thì phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.
Nếu di chúc được lập khi người lập trong trạng thái tinh thần không ổn định, mất trí nhớ, mắc bệnh tâm thần,… thì hoàn toàn có thể bị tòa án tuyên vô hiệu, dẫn đến việc chia thừa kế theo pháp luật thay vì theo nội dung di chúc.
3. Quyền và nghĩa vụ của người thừa kế phải rõ ràng, hợp pháp
Nội dung di chúc nên quy định rõ:
– Ai là người thừa kế (có thể là cá nhân, tổ chức).
– Thừa kế tài sản nào.
– Tỷ lệ phân chia cụ thể.
– Quy định nghĩa vụ nếu có (ví dụ: chăm sóc cha mẹ già, trả nợ,…).
Ngoài ra, người lập di chúc không được tước quyền thừa kế của các đối tượng thuộc diện “thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc” theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015. Đó là:
– Con chưa thành niên, con đã thành niên nhưng mất khả năng lao động.
– Cha, mẹ, vợ/chồng còn sống mà không có khả năng lao động.
Nếu người lập di chúc không chia tài sản cho những người thuộc nhóm này, họ vẫn có thể được chia một phần tài sản tương đương với 2/3 suất thừa kế theo pháp luật, trừ trường hợp họ bị truất quyền thừa kế.
4. Ghi rõ ràng, chi tiết và tránh mâu thuẫn nội dung
Nhiều tranh chấp thừa kế xảy ra không phải vì người lập di chúc cố ý gây bất công mà do nội dung không rõ ràng, có nhiều cách hiểu khác nhau, hoặc chứa những thông tin mâu thuẫn, sai lệch.
Khi lập di chúc, bạn nên:
– Xác định rõ danh tính người thừa kế (họ tên đầy đủ, ngày sinh, số CMND/CCCD,…).
– Ghi chi tiết tài sản thừa kế: loại tài sản, giá trị ước tính, tình trạng pháp lý (sổ đỏ, giấy tờ sở hữu, hợp đồng,…).
– Chỉ định rõ từng phần tài sản cho từng người.
– Nếu có người làm chứng, hãy chọn người khách quan, không có quyền lợi trong di chúc.
Ví dụ: Nếu viết “Tôi để lại toàn bộ tài sản cho con trai”, nhưng bạn có 3 người con trai, không chỉ rõ ai là người thừa kế thì điều này có thể dẫn đến tranh cãi không dứt.
5. Nên công chứng và lưu trữ bản di chúc an toàn
Mặc dù pháp luật không bắt buộc mọi bản di chúc đều phải công chứng, nhưng việc công chứng di chúc tại phòng công chứng là cách tốt nhất để bảo vệ tính hợp pháp và tránh tranh chấp sau này. Công chứng viên sẽ kiểm tra năng lực hành vi dân sự của người lập di chúc, hướng dẫn nội dung đúng luật, và lưu trữ một bản sao để phòng trường hợp thất lạc.
Bạn cũng có thể gửi bản di chúc gốc tại phòng công chứng hoặc nơi lưu trữ tài liệu quan trọng, thay vì tự giữ tại nhà – dễ dẫn đến việc bị hủy hoại, sửa đổi trái phép, hoặc bị người khác chiếm đoạt.
Lập di chúc không chỉ là cách bạn bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người thân mà còn là hành động có trách nhiệm để đảm bảo sự bình yên trong gia đình sau khi bạn ra đi. Với 5 điều quan trọng trên, bạn hoàn toàn có thể tự tin trong việc lập một bản di chúc rõ ràng, hợp pháp và tránh tối đa nguy cơ tranh chấp thừa kế.